Kijk niet naar inkomen, maar naar betaalkracht
Kinderarmoede en huisvesting. Dat was een belangrijk thema tijdens de Publieksacademie Kinderarmoede Zuid-Holland op 11 februari 2020 in het Stadstheater Zoetermeer.
Bekijk hier de presentatie van Nadja Jungman
Moderator Marijke Roskam (BNR) brengt bij de aftrap direct focus aan met drie vragen. Wat kun je zelf doen? Wat kunnen we gezamenlijk doen? En wat hebben we van Den Haag nodig? Doel van de Publieksacademie Kinderarmoede is om -op lokaal niveau- het thema kinderarmoede bespreekbaar te maken en de krachten te bundelen om er samen iets aan te doen.
Zoetermeer en Leiden sluiten aan bij alliantie
“Hoe makkelijk geven we in Nederland geld uit, maar hoe moeilijk is het om over problemen met geld te praten?”, zo vroeg wethouder Jacobien Groeneveld zich hardop af. Want in Zoetermeer groeit één op de zeven kinderen op in armoede. “Ook huisvesting is een probleem, terwijl een dak boven je hoofd toch de eerste levensbehoefte is en een basisrecht.” Zoetermeer heeft het actieplan om meer sociale woningbouw te realiseren. De lokale ambitie is dat geen enkel kind zonder ontbijt naar school gaat, want nu zitten er op elke school in Zoetermeer kinderen die niet kunnen ontbijten.
“We vragen veel organisatiekracht van juist arme gezinnen”, zegt Leidse wethouder Marleen Damen. “Bijvoorbeeld wanneer een kind gaat voetballen. Ouders worden geacht te rijden bij uitwedstrijden, bardiensten mee te draaien etc. In Leiden doen we het anders: we brengen het kind niet naar de sport, maar de sport naar het kind.” Op scholen wordt extra aan sport en cultuur gedaan. De gemeente Zoetermeer en Leiden tekenden deze avond de belofte en sluiten daarmee officieel aan bij de Alliantie Kinderarmoede.
Kompas voor kinderrechten
Wat ervaren kinderen die opgroeien in armoede? Immateriële en materiële onzekerheid. Terwijl ieder kind recht heeft op een goede ontwikkeling. Hoe krijg je dat in beeld? Kinderombudsman heeft daarvoor een Kompas voor kinderrechten ontwikkeld. Een gespreksleidraad voor professionals om het kind te zien en betrekken in iedere beslissing.
In een inspirerende videoboodschap van Prinses Laurentien, medeoprichter Alliantie Kinderarmoede, geeft ze aan dat het essentieel is om stil te staan bij wat we vandaag moeten doen en regelen om over tien jaar te kunnen zeggen dat we het goede gedaan hebben.
Opgroeien in een omgeving vol stress
Wat doet opgroeien in armoede met het brein en de levensvaardigheden van het kind? Onderzoek laat zien dat kinderen die opgroeien in armoede hun leven een onvoldoende geven. Kinderen in wijken met lage inkomens hebben meer stresshormonen in hun lichaam, wat doorwerkt in hun leervermogen. Hoe geef je kinderen dit leervermogen terug? Hoe geef je kinderen levensvaardigheden mee als ze opgroeien in een omgeving vol (geld)stress? Dat is de kernvraag van de aanpak van armoede volgens Nadja Jungmann, lector Armoede en Schulden HU.
Het is belangrijk om positieve hechting tussen ouder en kind mogelijk te maken, stress weg te nemen en levensvaardigheden te stimuleren. Laat kinderen niet de zorgen overnemen. Ieder kind heeft recht op gelijkwaardige en veilige bejegening. Kinderen die opgroeien in armoede en leven in een stressvolle omgeving kunnen levensvaardigheden minder goed ontwikkelen en hebben minder kans op stabiliteit.
Oplossingen voor het woningtekort
Opgroeien in een slechte woonomgeving betekent opgroeien met minder kansen. 25% van de huurders in Nederland leeft onder de armoedegrens. Peter Boelhouwer, hoogleraar huisvesting TU Delft, doet een oproep: “Kijk niet naar inkomen, maar naar betaalkracht. Een moeder met vier kinderen en inkomen X kan een andere betaalkracht hebben dan een echtpaar met datzelfde inkomen. We hebben in de betaalbaarheid van wonen te weinig aandacht in Nederland voor de samenstelling van het huishouden.
De komende vijf tot tien jaar gaan we het huisvestingsprobleem niet oplossen. We komen 360.000 woningen tekort. Wat we wel kunnen doen is betere tussenvoorzieningen creëren, een huis waar mensen tijdelijk kunnen verblijven om hulpverlening te krijgen en rust te creëren richting de volgende stap. Denk aan prefab woningen op tijdelijk ongebruikte terreinen in gemeenten. Een andere tip is wachttijd overdraagbaar maken naar andere gemeenten. Voorbeeld van een alleenstaande vader met twintig jaar wachttijd in Amsterdam, maar zijn ex-vrouw en kind wonen in Hilversum. Hij wil zijn kind meer zien, maar moet daarvoor in Hilversum gaan wonen. Daar krijgt hij nul jaren wachttijd en is wonen voor hem onbereikbaar.
Geen geen ruimte om gelukkig te zijn
Joel Darius, ervaringsdeskundige, vertelt zijn verhaal over opgroeien in armoede bij zijn alleenstaande moeder in de Bijlmer. Op jonge leeftijd werd hij uit huis geplaatst. Met zijn IQ zat het wel goed, maar het EQ niet. Hij vertoonde probleemgedrag dat niet begrepen werd. Joel heeft het niet zo op gesprekskeidraden of kompassen voor professionals. Praat liever zoals je tegen een ouder praat, dat werkt beter. “Geen geld hebben geeft geen ruimte om gelukkig te zijn.” Door vrijwilligerswerk en bij te dragen aan de Alliantie Kinderarmoede zet hij zich nu in voor anderen. De denkkracht van kinderen wordt benut met de Kinderraad van Leiden. Zoals ze zelf aangeven: “Wij zien andere dingen dan grote mensen. Vraag ons dus om advies.”
In het forumgesprek met vertegenwoordigers uit de wetenschap, praktijk, politiek en een ervaringsdeskundige kwamen tips aangevuld met bijdragen vanuit de zaal: waar kunnen we nu zelf mee aan de slag versus wat moeten we landelijk gaan doen? De strekking was: help elkaar, kijk naar het hele plaatje en vraag door. Kinderen hebben een veilige basis nodig, dat kunnen gemeenten niet alleen oplossen en moeten we samen realiseren. Kinderarmoede vraagt om een appel op de hele gemeenschap.
