Kinderarmoede raakt me. Tot in het diepste van mijn ziel.

Nederland is het op vijf na rijkste land van de wereld en toch gaat het met één op de acht gezinnen niet goed. Een op de acht heeft een tekort aan geld en een tekort aan meedoen. En dat is fataal weet Ralf Embrechts. “Voor volwassenen is het erg, maar voor kinderen is leven in armoede dramatisch. Zij kunnen er niks aan doen.”

Embrechts, de mede-oprichter van Quiet 500, is een van de sprekers tijdens de Publieksacademie Kinderarmoede op 9 september 2021 in Waalwijk. Als Embrechts op zijn praatstoel zit, is er geen houden meer aan. En hij mag dan wel veel praten, hij krijgt ook veel voor elkaar. “Kinderarmoede raakt me. Tot in het diepste van mijn ziel. Daar moet je je niet voor afsluiten.” 

De directeur van de stichting Maatschappelijke Ontwikkelingsmaatschappij (MOM Tilburg) ziet dagelijks wat de gevolgen zijn van niet voldoende geld hebben. “Ik werk in verschillende achterstandswijken in Tilburg. De mensen in de wijk klampen me aan, noemen me buurman. Telkens weer moet ik constateren dat armoede
een veelkoppig monster is. En dat vooral kinderen daarvan de dupe zijn.”

Domme pech

Schaamte is heer en meester in de huizen waar de eindjes aan elkaar worden geknoopt. Waar stress onvermijdelijk is. “Kijk,’ legt Embrechts uit, “tuurlijk is het voor volwassenen erg dat ze leven
in krapte. Dat ze door het verlies van hun baan, door domme pech, door verkeerde keuzes terecht zijn gekomen
in de bijstand is vreselijk. Maar voor hun kinderen is het nog veel erger. Zij kunnen er niets aan doen dat hun ouders schulden maken, ziek of ontslagen zijn. Dat maakt kinderarmoede ook zo lelijk.

Armoede heeft invloed op de drie h’s: hoofd, hart en handelen. Professoren als Erik Scherder benadrukken zo vaak dat geldzorgen je IQ met tien tot dertien  punten verlaagd. Je hebt zorgen, je bent niet meer die leuke papa of mama en je belandt in een neerwaartse spiraal. Je hart doet zeer door een ongelukkig gevoel, het is niet leuk om niet mee te kunnen doen. De laatste H staat voor handelen, als je leeft in krapte dan verlam je. Er komt uiteindelijk niets meer uit je handen. In het begin stuur je talloze sollicitatiebrieven maar het enthousiasme verdwijnt als bedrijven niet eens de moeite nemen iets te laten horen. Zo demotiverend.”

Rillingen

En ja, als hij bij een buurtgenoot binnenloopt en hij ziet een baby op een matrasje op de grond liggen dan krijgt
hij daar de rillingen van. Of als een alleenstaande moeder van drie kinderen die tijdens de corona met haar handen in het haar zit omdat haar kinderen thuisles via de computer krijgen en de enig werkende computer die zij in huis heeft uit de Batavierentijd stamt en niet eens een camera heeft, dan jeuken zijn handen ook. En dan onderneemt hij actie en bewandelt paadjes die uitkomen op de oplossing. Op drie simpele laptops waarmee de drie van de alleenstaande moeder net als andere kinderen les kunnen volgen.

Stapje harder

Embrechts ziet dat de geschiedenis zich herhaalt. Kinderen die opgroeide in een gezin waar armoede troef was, wacht vaak het zelfde lot. Nog voor ze geboren zijn, hebben ze al een achterstand. De eerste duizend dagen van hun leven voelen ze de angst en stress van hun ouders. “Alles wat een baby meemaakt, slaat ie op in groefjes in de hersenen. De liefde van de ouders is er wel, maar een ongezonde levensstijl, slechte voeding zorgen voor een achterstand.Als kinderen zo’n jaar of drie zijn gaan ze niet naar de kinderopvang terwijl omgang met andere kinderen juist zo goed is. Zeker voor kinderen die een andere taal spreken. Op de basisschool presteren de kinderen slechter en kampen ze met geheugenproblemen. Ze hebben talent, maar het komt er niet uit. Leraren besluiten de kinderen toch maar naar lagere vervolgopleidingen te doen omdat er al zo veel stress is. Thuis
hebben de kinderen geen rolmodellen. En nee, niet alle kinderen die uit een bijstandsgezin komen wacht hetzelfde lot, maar ze zullen altijd harder moeten werken, harder moeten lopen.”

Ziek op verjaardag

Wat hem het meest raakt? “Kinderen die zich op hun verjaardag ziekmelden. Omdat er geen geld is om uit te delen in de klas. Gelukkig zijn er instanties die daarbij kunnen helpen zodat elk kind zijn verjaardag kan vieren. Oplossingen zijn helemaal niet zo moeilijk, kwestie van investeren in kinderen, dat betaalt zich dubbel en dwars terug: garandeer ieder gezin hun bestaan - dus geen geldstress meer - gratis kinderopvang vanaf 2
jaar, sporten voor iedereen en betere schoolkeuzebegeleiding om maar eens wat te noemen.”